حجت الاسلام حاجي زاده با اشاره به تاكيد رهبر معظم انقلاب اسلامي بر توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني گفت: فرهنگ استفاده از توليد ملي رايج شود.

حجت‌الاسلام جواد حاجي‌زاده، عضو شوراي استاني حوزه علميه آذربايجان‌شرقي، در جمع اعضاي شوراي فرهنگ عمومي اهر اظهار داشت: همانطور كه رهبري تاكيد داشتند براي عبور از تحريم‌ها نيازمند تحقق اقتصاد مقاومتي در سطوح مختلف هستيم.



وي با تاكيد بر اين‌كه وابستگي اقتصادي، به دنبال خود وابستگي فرهنگي و عقيدتي را نيز خواهد داشت، خاطرنشان كرد: خودكفايي در عرصه‌هاي مختلف، موجب خنثي شدن تحريم‌هاي اقتصادي دشمنان مي شود، كه اين امر بدون فرهنگ سازي براي مصرف توليد داخل محقق نخواهد شد.



حجت الاسلام حاجي زاده لازمه تحقق توصيه رهبر معظم انقلاب اسلامي مبني بر توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني را افزايش كيفيت و كاهش قيمت توليدات داخلي دانست و گفت: اگر فرهنگ استفاده از توليد ملي رايج شود، توليدكننده داخلي خود را ملزم به ارتقاي كيفيت محصول خواهد ديد، بايستي تعامل سازنده و نزديكي ميان توليد، عرضه و تقاضا به وجود آيد.



امام جمعه اهر تحقق شعار سال را در گرو تعامل و همكاري مردم و مسؤولان دانست و با اشاره به توطئه‌هاي استكبار جهاني در افزايش تحريم‌ها براي براندازي نظام اسلامي ايران افزود: ملت ايران در سايه همين تحريم‌ها در بسياري از عرصه ها خودكفا و حتي تبديل به صادركننده همان محصولات تحريمي شده است، تحريم‌ها هميشه بوده و تأثيري در اراده ملت ايران نداشته است.



وي تحريم‌ها را عامل پيشرفت‌هاي مختلف در حوزه‌هاي علمي، پژوهشي، كشاورزي و اقتصادي دانست و تأكيد كرد: امسال با توجه به موقعيت حساس كشور، بايد تلاش كنيم تا با ترويج فرهنگ استفاده از توليد كالاهاي داخلي و همچنين تقويت صنايع و توليدات كشور زمينه را براي اشتغال پايدار جوانان در اين طرح‌ها فراهم كنيم.



عضو شوراي استاني حوزه علميه آذربايجان‌شرقي با تاكيد بر اين‌كه بايد ساز و كارهاي لازم فرهنگ مصرف توليدات داخلي به يك فرهنگ عمومي تبديل شود، افزود: گرايش مردم به مصرف توليدات داخلي موجل رونق اقتصاد و توليد كشور و در نهايت رفع معضل بيكاري و فقر در سطوح مختلف خواهد بود.



حجت الاسلام حاجي زاده در پايان با انتقاد از بروكراسي زائد اداري در جهت حمايت از توليدكنندگان داخلي گفت: مسؤولان بايد با پرهيز از كاغذبازي‌هاي نامتعارف همت خود را در حمايت از كار آفرينان كار گيرند، سؤال اينجاست كه چرا بايد واردات محصولات مشابه خارجي بسيار راحت تر از ارائه تسهيلات به توليدكنندگان داخلي است./935/پ203/ب


منبع:خبرگزاري رسا

امروز اهميت عامل نيروي انساني در فرآيند توليد امري انكار‌ناپذير است و بر اين اساس با توجه به نقش آموزش در چرخه بهبود بهره‌وري توليد، ضروري است تا برنامه‌ريزي لازم براي بهره‌گيري از آموزش در جهت ارتقاي توليد ملي صورت گيرد.



كوروش پرند ـ معاون وزير تعاون، كار و رفاه اجتماعي ـ با بيان اين مطلب گفت: توليد ملي و تلاش براي ارتقاي سطح كاربرد آن از عرصه‌ داخلي به عرصه‌ بين‌المللي در توسعه اقتصادي كشور‌ها تاثير بسزايي دارد به نحوي كه ورود توليدات ملي در بازار‌هاي رقابت جهاني يكي از شاخصه‌هاي نرخ رشد اقتصادي به شمار مي رود.

وي با اشاره به سهم قابل توجه آموزش‌هاي مهارتي فني و حرفه‌اي در توسعه توليدات ملي،‌ گفت: در فضاي رقابتي كنوني بالا‌بردن كيفيت نيروي كار به ويژه در حوزه آموزش‌هاي برتر و پيشرفته امري ضروري و حايز اهميت است.

پرند افزود: سازمان آموزش فني و حرفه‌اي به عنوان يكي از متوليان اصلي نظام آموزش مهارتي كشور با داشتن استراتژي كلان تربيت نيروي انساني بخش‌هاي مختلف توليدي، ارتقاي مهارت شاغلان مراكز توليدي و اجراي آموزش‌هاي مبتني بر تغييرات فن‌آوري، پس از تصويب و ابلاغ نظام آموزش مهارت و فن‌آوري، با تدوين سند راهبردي مهارت و فن‌آوري تمام اهتمام خود را براي تحقق اهداف سال توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني به كار گرفته است.

رييس سازمان آموزش فني و حرفه‌اي كشور در ادامه درباره ارائه آموزش‌هاي تكميلي بين سطوح تحصيلي توضيح داد: اين آموزشها به منظور همسويي با تحولات جهاني در زمينه آموزشهاي مهارتي و ايجاد زمينه ارتقاي منابع انساني در قالب دوره‌هاي پودماني اجرا مي شود كه تكميل اين پودمانها منجر به اخذ مدرك و مقطع تحصيلي خواهد شد.

وي افزود: خوشبختانه استانداردهاي اين آموزشها در سازمان تدوين شده و در مراكز آموزش فني و حرفه‌اي و علمي و كاربردي زير مجموعه سازمان در حال اجرا است.

به گفته پرند تهيه، ترجمه و تاليف اسناد آموزشي كشورهاي مطرح جهان از گام‌هاي اوليه براي ارايه طرح آموزشهاي تكميلي بين سطوح تحصيلي است.

معاون وزير تعاون، كار و رفاه اجتماعي گفت: طراحي دوره‌هاي تكميلي بين سطوح تحصيلي را به منظور ارتقاي دانش و مهارت نيروي كار و اصلاح هرم تحصيلي نيروي كار از سال گذشته آغاز كرديم و هم اكنون تدوين، ترجمه و تاليف اسناد آموزشي را با الگو‌برداري از كشور‌هاي موفق دنيا و بومي‌سازي آنها براي اجراي آموزش‌هاي تكميلي بين سطوح تحصيلي در دست اقدام داريم.


منبع : ايسنا

رييس كميسيون برنامه ،بودجه و محاسبات مجلس غفلت از توليد ملي و استفاده از سرمايه داخلي را راهكار مناسب براي دور زدن و مقاومت در برابر تحريم ها توصيف و تصريح كرد: اتكا به منابع خارجي ما را نسبت به تحريم‌ها آسيب‌پذير كند.
غلامرضا مصباحي مقدم گفت: استفاده معقول و مديريت شده از امكانات و منابع ارزشمند داخلي از نيروي انساني گرفته تا منابع گازي در جهت ارتقا كيفيت و كميت توليد ملي ، نياز كشور به بيگانگان را به صفر مي رساند.

نماينده مردم تهران، ري، شميرانات و اسلامشهر در مجلس شوراي اسلامي با اشاره به اين كه براساس قانون، تا پايان سال 93، بايد 80درصد از فعاليت هاي بخشي دولتي به بخش غير دولتي واگذار شود، افزود: تقويت بخش خصوصي به عنوان بستري براي همراهي با بخش دولتي در جهت ارتقا كيفيت توليد در شرايط حاضر براي مقابله با تحريم ها امري ضروري است.

مصباحي مقدم مديريت و كنترل صحيح بر واردات را از مهم ترين شاخص هاي حمايت از توليد ملي توصيف و تصريح كرد: اولويت بندي نيازهاي ضروري كشور براي كنترل واردات در شرايط حاضر بايد در اولويت كارها باشد.

رييس كميسيون برنامه ، بودجه و محاسبات مجلس تاكيد كرد: ايجاد فرصت هاي شغلي از سوي بنگاه هاي توليدي منجر به افزايش توليد و اشتغال مي شود كه اين دو مقوله به خودي خود اقتصاد كشور را در برابر تحريم مقاوم مي سازد./

منبع : خبرگزاري خانه ملت

به همت اداره پژوهش خواهران مركز مديريت حوزه علميه خراسان، فراخوان مقاله با عنوان « توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني» برگزار مي شود.

به منظور تشويق و ترغيب طلاب به ارائه فعاليت هاي پژوهشي با توجه به نامگذاري سال از سوي مقام معظم رهبري به نام سال «توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني» و همزمان با فرارسيدن ماه مبارك رمضان، اداره پژوهش خواهران مركز مديريت حوزه علميه خراسان اقدام به برگزاري فراخوان مقاله با عنوان « توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني» كرده است.



بر اساس اين گزارش، تمامي طلاب، اساتيد و كادر مدارس علميه خواهران استان هاي خراسان مي توانند در اين فراخوان شركت و در در موضوعات: توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني از ديدگاه اسلام، خانواده و توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني و نان و توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني مقالات خود را ارائه كنند.



طلاب و پژوهشگران خواهر حوزه علميه خراسان تا پايان آذرماه فرصت دارند تا آثار خود را به دبيرخانه اين فراخوان به آدرس : مشهد، حرم مطهر، دوربرگردان طبرسي، جنب بنياد پژوهش هاي آستان قدس رضوي، مركز مديريت حوزه علميه خراسان، دفتر امورخواهران، اداره پژوهش. ارسال كنند.
منبع: روابط عمومي حوزه علميه خراسان

نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي با بيان اين‌كه تحريم ها خللي در اراده ملت ايجاد نخواهد كرد بر ضرورت تبديل اين تهديد به فرصت از سوي مسؤولان تأكيد كرد و گفت: توجه به خودكفايي ملي كشور را در برابر تحريم‌ها بيمه مي‌كند.


اسماعيل كوثري نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي با اشاره به بيانات مقام معظم رهبري در جمع مسؤولان نظام، رمز غلبه بر توطئه‌هاي دشمنان را ايستادگي و پافشاري مردم بر اعتقادات ذكر كرد.
نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي وحدت مسؤولان و تصميمات صحيح در مواجهه با چالش ها را از ديگر عوامل موفقيت نظام اسلامي برشمرد و ابراز كرد: ملت ايران با وجود تهديد و فشار از سوي دشمنان توانسته است با اتحاد و همدلي بر مشكلات غلبه كند.
عضو فراكسيون اصولگرايان مجلس با اشاره به سياه نمايي برخي از رسانه‌ها در خصوص مشكلات جاري كشور، عنوان كرد: كساني كه با اسلام عناد دارند كارشان جو سازي و سياه نمايي است و نبايد از آنها توقع داشت كه بر روي نقاط مثبت تأكيد كنند.
كوثري ادامه داد: آنها با بزرگ نمايي مشكلات اقتصادي بر روي كمبود برخي از اقلام در كشور تأكيد مي‌كنند و با سطحي نگري به مشكلات دامن مي‌زنند.
وي با بيان اين‌كه بدخواهان نظام اسلامي در داخل و خارج از كشور به دنبال تضعيف نظام و اراده مردم هستند، تصريح كرد: اين افراد به دنبال عملي كردن اهداف استكبار در كشور هستند و طبيعي است در راه پياده كردن اين اهداف دست به هر اقدام شومي بزنند.
نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي يكي از راهكارهاي مقابله با تحريم و فشارهاي اقتصادي دشمنان را توجه مسؤولان به توليد داخلي دانست و ابراز داشت: توجه به اين امر گامي مؤثر در بهبود وضعيت اقتصادي كشور و خنثي كننده توطئه دشمنان است.
كوثري به تجربه سي و چند ساله نظام اسلامي در مواجهه با تحريم‌ها و فشارهاي اقتصادي اشاره و بر ضرورت تبديل فرصت از اين تحريم‌ها تأكيد كرد و گفت: جمهوري اسلامي همواره با درايت توانسته تحريم‌ها را يكي پس از ديگري پشت سر بگذارد. توجه به خودكفايي و بي نيازي از بيگانگان كشور را در برابر تحريم‌ها بيمه مي‌كند.

منبع : خبرگزاري رسا

حسن محمدي با اشاره به استقبال زياد افراد در سنين مختلف از بخش توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني نمايشگاه قرآن، گفت: اين نشان‌دهنده آمادگي نسل‌هاي مختلف در پرداختن به مطالبات نظام و انسجام در حوزه اقتصاد بومي و توجه به كالاي داخلي است.

حسن محمدي، مدير عامل تشكل‌هاي قرآني كشور و مدير بخش توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني، در بيستمين نمايشگاه بين‌المللي قرآن كريم، به تشريح فعاليت‌هاي انجام شده در اين بخش در طول برگزاري بيستمين نمايشگاه بين‌المللي قرآن كريم پرداخت.

وي با بيان اين‌كه در حوزه گرافيكي و بصري تلاش بر اين بود كه به صورت جذاب به انتقال مفاهيم مرتبط با توليد ملي با استفاده از ابزار هنر القاء شود، افزود: در بُعد مفهومي كوشيديم كه آثار استفاده از توليدات داخلي و تبعات سوء مصرف‌گرايي و تمايل به كالاي خارجي را به مخاطبان منتقل كنيم.

محمدي خاطرنشان كرد: با استفاده از تابلوهايي كه از روايات ائمه اطهار(ع) استخراج شده بود و همچنين سخنان بزرگان در اين زمينه‌ها، به انتقال مفاهيم پرداخته شد و يكي از قسمت‌هاي جذاب اين بخش، توجه به خرسالان بود كه با مسابقات نقاشي و انشاء ايجاد شده نظر آنان را به كالاهاي داخلي جلب كرديم و به اين ترتيب، كوشيديم كه نسل آينده را با اين مفاهيم آشنا كنيم.

وي با اشاره به استقبال بسيار مناسب افراد در سنين مختلف از بخش توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني، اظهار كرد: اين نشان‌دهنده آمادگي نسل‌هاي مختلف در پرداختن به مطالبات نظام و انسجام در حوزه اقتصادي و توجه به كالاي داخلي است.

وي با اشاره به اين‌كه ايده اوليه راه‌اندازي بخش توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني نمايشگاه بين‌المللي قرآن كريم، براساس فرمايش مقام معظم رهبري و نام‌گذاري سال جاري با عنوان توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني شكل گرفت، افزود: در اين بخش، كوشش ما بر پاسخ‌گويي به مطالبات مقام معظم رهبري بوده است.

مدير بخش توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني در نمايشگاه قرآن كريم، فرهنگ‌سازي توليد ملي و فرهنگ‌سازي حمايت از كار و سرمايه ايراني را از اهداف اين بخش برشمرد و افزود: كوشش ما بر اين بوده است كه زواياي شعار امسال را كه اختصاص به مسئله اقتصاد دارد، بروز و در معرض ديد بازديدكنندگان قرار دهيم كه در اين بخش، فعاليت در سه حوزه را آغاز كرديم كه شامل نمايش آمارها، بخش مسابقات و نيز برگزاري نشست‌هاي تخصصي بود.

مدير عامل تشكل‌هاي قرآني كشور همچنين خاطرنشان كرد: با توجه به اين تابلوها، به حق افتخار ملي در وجود آدمي متبلور مي‌شد، زيرا در اين آمارها علاوه بر مقايسه سرمايه‌داري در اسلام و سرمايه‌داري در غرب، نشان داده مي‌شد كه قله‌هاي زيادي در زمينه‌هاي مختلف در دنيا را فتح كرده‌ايم و اين به يك نوع نتيجه توليد ملي و حمايت از كار ايراني و سرمايه داخلي است.

وي ادامه داد: به عنوان مثال فقط با در نظر گرفتن استفاده از كالاي خارجي كه ريشه در مصرف‌گرايي، چشم و هم‌چشمي و عدم توجه به توليد ملي است، نتايج بلندمدت آن نظير تعطيلي كارخانجات داخلي، عدم اشتغال جوانان در آينده، كاهش توليد ملي و ساير مضرات آن براي كشور را به نمايش گذاشتيم كه با استقبال خوب مخاطبان مواجه شد.

مدير عامل تشكل‌هاي قرآني كشور با اشاره به نشست‌هاي بخش توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني، خاطرنشان كرد: در حوزه تخصصي هم نشست‌هاي تخصصي با رويكرد بررسي روش‌هاي فرهنگ‌سازي استفاده از كالاي داخلي و روش‌هاي حمايت ويژه از سرمايه ايراني و كار داخلي برگزار مي‌شود.

وي با اشاره به اين‌كه در برنامه اختتاميه كه در واقع آخرين نشست بخش توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني بود، از كاركنان اين بخش تقدير و تشكر به عمل آمد و مبحث جديدي از مقام معظم رهبري در ارتباط با بحث اقتصادي كشور پخش شد كه ايشان فرمودند ما در وضعيت شعب ابي‌طالب نيستيم، بلكه در وضعيت بدر و خيبر هستيم.

يكي ديگر از برنامه‌هاي اختتاميه، نشان دادن بحران‌هاي ناشي از اقتصادغربي بود كه به صورت مفصل و از زواياي گوناگون به اين مسئله پرداخته شد و از نشست‌هاي متعددي كه در اين بخش برگزار شد، مسابقاتي طراحي شده بود كه از ميان شركت كنندگان به نفرات برتر جوايزي اهداء شد.

وي افزود: در طول برگزاري نمايشگاه قرآن حدود بيست نشست برگزار شد كه در قالب فرهنگ‌سازي استفاده از كالاي داخلي، حمايت از كار، بررسي احاديث و آيات مربوط به سعي و تلاش اقتصادي، موانع توليد ملي، نتايج حاصله از مصرف‌گرايي، نسبت وضعيت اقتصادي كشور با اقتصاد بين‌المللي و نيز استفاده از كالاهاي خارجي كه مشابه داخلي دارند، صورت گرفت و سخنرانان از زواياي گوناگوني به بررسي اين موارد پرداختند.

در اين نشست‌ها اساتيدي نظير محمد لنگري، پژوهشگر اقتصادي، مهدي توحيدي، عضو هيئت علمي دانشگاه، محمود كارگر، پژوهشگر اقتصادي و حسن محمدي، كارشناس ارشد مديريت مالي و ... به سخنراني در خصوص مسائل گوناگون مرتبط با بومي‌سازي و ايراني‌سازي تئوري‌هاي اقتصادي، پرداخته‌اند.

يادآور مي‌شود اختتامه بخش «توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني» بيستمين نمايشگاه بين‌المللي قرآن كريم، دو‌شنبه، 23 مردادماه و اختتاميه نمايشگاه، سه‌شنبه، 24 مردادماه، با حضور عزت‌الله ضرغامي، رئيس سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، در مصلاي امام خميني(ره) برگزار شد.


منبع : خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)

وحيد محمدي
در ادبيات اقتصادي، رشد مداوم و توسعه پايدار از مفاهيم اساسي توسعه اقتصادي به شمار مي آيند.
امروزه دو تئوري مشهور در مورد توسعه اقتصادي وجود دارد:
1- استراتژي جايگزيني واردات؛
2- استراتژي توسعه صادرات، اين دو تئوري با وجود همه تفاوت كاربردهايشان يك مفهوم مشترك دارند: «براي توسعه كشور بايد از توليد ملي كشور حمايت شود.» تفاوت اين دو تئوري تنها در چگونگي حمايت از توليد داخلي و مدت اين حمايت است.
براساس اين تئوري ها چرا بايد به توليدات ملي توجه كرد؟ دلايل تأكيد اين تئوري ها بر حمايت از توليد ملي و نحوه حمايت از آن را مي توان به صورت زير برشمرد:
آموزش در صنايع
امروزه غول هاي صنعتي و انحصارگرا در بسياري از صنايع پايه و استراتژيك شكل گرفته اند كه عمده بازارهاي جهاني را در دست دارند و با توجه به صرفه هاي به مقياس بزرگ اين شركت ها، هيچ محصول داخلي در بازارهاي جهاني توان رقابت با محصولات اين شركت ها را ندارد. بنابراين براي سودآوري برخي از محصولات بايد هزينه توليد آن ها را در كشور پايين آورد تا به تدريج به مرحله توليد انبوه برسند. براي مثال در كشور چين دولت به كاركنان كارخانه ها آموزش رايگان مي دهد و بدين ترتيب هم بهره وري كارگران را بالا مي برد و هم هزينه توليد كارخانه داران را پايين مي آورد.
در كشور ما نيز مي توان با مديريت بهتر منابع، بسياري از صنايع را مورد حمايت قرار داد. به عنوان مثال مي توان در ازاي اختصاص بخشي از يارانه آموزشي دانشگاه ها به صنعت، در برخي از موارد، آموزش را به مراكز صنعتي و كارخانه ها واگذار كرد و بدين ترتيب كارخانه ها آموزش كاربردي مورد نيازشان را به دانشجويان مي دهند و ديگر لازم نيست تا براي تربيت نيروي كار متخصص بودجه اي جداگانه صرف كنند. همين طور مي توان از راه همكاري بهتر بخش صنعت و دانشگاه، دانشگاه ها پروژه هاي درسي و پايان نامه هايي در راستاي نيازهاي صنعت تعريف كنند و به اين ترتيب هزينه بخش تحقيق و توسعه صنايع پايين آيد.
تشكيل خوشه هاي صنعتي
يكي از مهم ترين عوامل توسعه كشورهايي مثل كره جنوبي و چين، ايجاد موفقيت آميز خوشه هاي صنعتي در كشورشان بوده است. خوشه صنعتي به معناي مجموعه اي از صنايع كوچك و بنگاه هاي خدماتي است كه در يك رشته صنعتي با تكيه بر مزيت هاي خاص يك منطقه جغرافيايي سازماندهي شده اند. در خوشه صنعتي تمامي صنايعي كه با يكديگر در زنجيره توليد ارتباط دارند در كنار يكديگر قرارگرفته اند.
شناسايي مزيت هاي نسبي هر منطقه از كشور و دادن مشاوره و تسهيلات به سرمايه گذاران بخش خصوصي از اساسي ترين اركان حمايت از توليد ملي شمرده مي شود كه مي توان هزينه توليد و توان رقابت پذيري را در صنايع كشور گسترش دهد. به عنوان مثال اگر در يك منطقه، صنايع ذوب آهن، قطعه سازي، طراحي و مونتاژ در كنار يكديگر قرارگرفته باشند، به طور حتم از بسياري از هزينه هاي حمل و نقل و آموزش و... كاسته مي شود و هزينه توليد سرشكن مي گردد.
ايجاد بسترهاي شكوفايي
صنعت توسط دولت
توليد درصنعت مستقل از ساير صنايع و زير ساخت هاي لازم براي توسعه آن صنعت نيست و درعين حال، سرمايه گذاري و توسعه زير ساخت هاي لازم براي گسترش تجارت آن وظيفه بنگاه هاي خصوصي نيست. اين وظيفه دولت است كه بسترهاي لازم را براي شكوفايي يك صنعت دركشور ايجاد كند.
اهميت نوآوري و خلق ايده هاي جديد
از مهم ترين عوامل توسعه، خلق ايده هاي جديد است، كشورهاي توسعه يافته، در بسياري از محصولات، داراي تجارب بالايي از لحاظ مديريتي و از لحاظ فني و بازاريابي هستند و اين امررقابت با آن ها را دشوار مي كند. بنابر اين يك راه براي توسعه صادرات و ايجاد بازارهاي جديد، سرمايه گذاري در ايده ها و محصولات جديد مي باشد. به عنوان مثال تا چند سال پيش، كمتر كسي فكر مي كرد كه روزي شركت مايكروسافت در زمينه سيستم عامل رقيبي پيدا كند. درحالي كه امروزه در گوشي هاي جديد، سيستم عامل اندرويد گوي سبقت را از مايكروسافت ربوده است. ولي تأمين مالي مناسب ايده هاي جديد، يكي از مشكل ترين و پيچيده ترين عناصر درفرآيند راه اندازي كسب و كارهاي كارآفرينانه است.
يكي از راه هاي تأمين مالي طرح هاي كار آفرينانه، سرمايه گذاري مخاطره پذير است. براي شركت هايي كه درمرحله شكل گيري هستند، اكثراً بايد از پول خانواده و دوستان استفاده كرد و سپس با رشد شركت به سمت سرمايه گذاران رسمي تر مانند سرمايه گذاران مخاطره پذير روي آورد. سرمايه گذاري مخاطره پذير، منبع سرمايه براي شركت هايي است كه در ابتداي راه توليد هستند. سرمايه مخاطره پذير از آن جهت كه كمك به شكل گيري تجاري سازي طرح ها، ايده ها و برنامه هاي كسب وكار مي نمايد و در خدمت طرح ها و ايده هايي قرار مي گيرد كه تاكنون دربازار تست نشده است، مخاطره پذير ناميده مي شود.
تجربه كشورهاي صنعتي نشان داده است كه سرمايه گذاري مخاطره پذير از عوامل اصلي توسعه كشورها مي باشد. اين نوع سرمايه گذاري ها در مرحله اول به دليل عدم سرمايه گذاران بزرگ، توسط دولت انجام مي شود. درمرحله دوم پس از توسعه يافتگي كشور و گسترش بازارهاي مالي دركشور اين نوع سرمايه گذاري نيز توسط سرمايه گذاران بخش خصوصي انجام مي شود. اكنون سرمايه گذاران مخاطره پذير تنها به تهيه سرمايه هاي مالي نمي پردازند، بلكه نقش فعالي را نيز در زمينه تصميم گيري در شركت ها برعهده دارند.
اين امر به دليل شرايط مخاطرات جديد مي باشد كه از راه عدم اطمينان و عدم تقارن اطلاعات داخلي و خارجي مشخص مي شود. سرمايه گذاران مخاطره پذير در زمينه تعيين سرمايه گذاري و نظارت برشركت هاي جديد در بخش خاص يا از بازار و يا در مرحله خاصي از توسعه شركت خبره شده اند. تحقيقات در زمينه سرمايه گذاري مخاطره پذير نشان داده است كه شركت هاي با پشتوانه سرمايه گذاري مخاطره پذير نقش مهمي را در تجاري نمودن فن آوري ها ايفا مي نمايند. سرمايه گذاري مخاطره پذير تاكنون بيشتر بر (ICT) و بيوتكنولوژي متمركز شده است.
سرمايه گذاري مخاطره پذير در مراحل مختلف توسعه محصول به قرار زير مي باشد:
الف) سرمايه گذاري قبل از ايجاد واقعي محصول يا شركت؛
ب) سرمايه گذاري براي شروع شركتي درمرحله اول يا دوم توسعه آن (به مدت 3تا 7 سال):
پ) سرمايه گذاري در شركتي كه فراتر از مرحله حساس برود و موفق شود؛
ت) سرمايه گذاري درشركتي براي آماده شدن جهت سرمايه عامه مردم و سهامي عام شدن (به مدت 3 تا 5 سال)؛
ث) سرمايه گذاري درشركتي براي ادغام يا اكتساب مالكيت.
سرمايه خطرپذير يكي از عمده ترين منابع تأمين مالي براي شركت هاي كوچك و نوپاست. شركت هاي سرمايه گذاري، سرمايه لازم براي پروژه هاي نوآورانه را فراهم مي كنند و به ازاي پولي كه سرمايه گذاري مي كنند، درسود آن ها شريك مي شوند. از آنجا كه در همان ابتدا مشخص است كه سرمايه گذاري درشركت هاي درحال رشد انجام مي شود و اين شركت ها در ابتدا درآمد چنداني ندارند عمل پر ريسكي محسوب مي شود. اين ريسك به وسيله بازده بيشتري كه از سرمايه گذاري درشركت هاي پر ريسك حاصل مي شود جبران مي گردد.
نهادهاي مالي كه به طور تخصصي در تأمين مالي پروژه هاي با ريسك بالا فعاليت مي كنند، صندوق هاي سرمايه گذاري خطرپذير يا (Venture Capital fund) ناميده مي شوند.
سرمايه گذاري مخاطره پذير يك مكانيزم كاملاً شناخته شده در دنيا براي ايده هاي نوآورانه است كه متأسفانه دركشور ما به دليل مشخص نبودن قوانين،قابليت اجرا ندارد و لازم است تا مسئوليتي با رفع موانع حقوقي و حمايت لازم شركت هاي سرمايه گذاري مخاطره پذير را در كشور ايجاد نمايند. فقط براي اينكه بيشتر به اهميت سرمايه گذاري مخاطره پذير پي ببريم. اشاره مي كنيم كه شركت هاي (Microsoft.Google.Apple.Intel.USB.ATT) از راه سرمايه گذاري مخاطره پذير شكل گرفته اند.
دو راهكار استراتژيك حمايت از توليد ملي
دو استراتژي جانشيني واردات و استراتژي توسعه صادرات، براي حمايت از توليد ملي وجود آورد. فرآيندي كه «جانشين واردات» ناميده مي شود به طور خلاصه مي خواهد براي صنعت يا صنايعي از خود كشور، بازاري آماده به وجود آورد در واقع سياست جانشيني واردات، سياستي است كه به جاي واردات و به ويژه واردات صنعتي از توليدات داخلي آن كالاها و فرآورده ها استفاده مي كند يا صنايع لازم براي توليد داخلي آن ها را فراهم مي آورد.
دلايل عمده اتخاذ اين استراتژي از يك سوكاهش تقاضاي جهاني براي كالاهاي اساسي و مواد خام، كسري روبه افزايش تراز پرداخت ها و از سوي ديگر اعتقاد به جادوي معجزه آميز سياست ياد شده براي صنعتي شدن كشورها بوده است. اما اين سياست داراي نقاط ضعف فراواني مي باشد؛ يكي از ايرادهاي اساسي اين نظريه اين است كه تحت اين سياست كالاهايي كه كشور در آن ها مزيت نسبي ندارند و صرفاً با اتكا به حمايت هاي دولت سودده به نظر مي رسند نيز درداخل توليد مي شوند و ديگر آن كه اين سياست باعث مي شود تا كشور از مزيت هاي تجارت جهاني محروم شود. درعمل هم كشورهايي مثل پاكستان، كره شمالي و برزيل (دهه هاي 60 و 70 م) كه اين سياست را در پيش گرفته اند. موفق نبوده اند.
استراتژي توسعه صادرات به معناي آن است كه كالاها و خدماتي را كه كشور در آنها براي صادرات مزيت نسبي دارد شناسايي شود تا با توليد اين كالاها و استفاده از صرفه هاي مقياس در فروش انبوه اين كالاها، كشور به سوي توسعه حركت كند. اين استراتژي درعمل در كشورهاي تركيه، چين، كره جنوبي، آرژانتين و مالزي موفقيت خود را ثابت كرده است.
در راستاي حمايت از توليد ملي بايد از راه ايجاد خوشه هاي صنعتي و حمايت از شركت هاي سرمايه گذار مخاطره پذير به گسترش توليد كشور كمك كرد و با شناخت ظرفيت هاي توليدي، كالاهايي را در آن ها مزيت نسبي داريم صادر كنيم تا قادر باشيم با ارز حاصل از فروش اين كالاها، كالاهايي راكه در آن ها مزيت نسبي نداريم وارد نماييم.

عرق كار

امام كاظم(ع) در زميني كه متعلق به شخص خودش بود، مشغول كار و اصلاح زمين بود. فعاليت زياد، عرق امام را از تمام بدنش جاري ساخته بود. علي بن ابيحمزه بطائني در اين وقت رسيد و عرض كرد: "قربانت گردم، چرا اين كار را به عهده ديگران نميگذاري؟"
ـ "چرا به عهده ديگران بگذارم؟ افراد از من بهتر، همواره از اين كارها ميكردهاند".
ـ "مثلاً چه كساني؟"
ـ "رسول خدا(ص) و اميرالمؤمنين علي(ع) و همه پدران و اجدادم. اساساً كار و فعاليت در زمين از سنن پيامبران و اوصياي پيغمبران و بندگان شايسته خداوند است".1
بار نخل
علي بن ابيطالب(ع)از خانه بيرون آمده بود و طبق معمول به طرف صحرا و باغستانها ـ كه با كار كردن در آنجاها آشنا بود ـ ميرفت. ضمناً باري نيز همراه داشت. شخصي پرسيد: "يا علي! چه چيز همراه داري؟"
ـ "درخت خرما، انشاءالله!"
ـ درخت خرما؟!"
تعجب آن شخص وقتي زايل شد كه بعد از مدتي، او و ديگران ديدند تمام هستههاي خرمايي كه آن روز علي همراه ميبرد كه كشت كند و آرزو داشت در آينده، هر يك درخت خرماي تناوري شود، به صورت يك نخلستان درآمد و تمام آن هستهها سبز و هر كدام درختي شد.2
توجه به معاش زندگي
داود بن سرحان ميگويد: روزي ديدم امام صادق(ع) با دست خود، مقداري خرما را با پيمانه ميسنجد، عرض كردم: "قربانت گردم، اگر به بعضي از فرزندان يا غلامان، دستور ميدادي تا اين كار را انجام دهند، بهتر بود!"
امام در پاسخ من فرمود: "اي داود! زندگي يك انسان مسلمان، سامان نمييابد، مگر با سه كار: 1. دين و احكام آن را بشناسد؛ 2. در گرفتاريها صبر و تحمل كند؛ 3. اندازهگيري در معاش زندگي را به نيكويي حفظ نمايد."3 و فرمود: "(جدم) علي بن الحسين وقتي كه صبح ميشد، به دنبال كسب و كار از خانه بيرون ميآمد، شخصي عرض كرد: "اي پسر رسول خدا كجا ميروي؟" فرمود: "اَتَصَدَّقُ لِعَيالي؛ ميروم تا براي افراد خانوادهام صدقه تهيه كنم"، او پرسيد: "آيا صدقه طلب كني؟" فرمود: "مَنْ طَلَبَ الْحَلالَ فَهُوَ مِنَ الله صَدَقَةٌ عَليْهِ؛ هر كس كه (با كار و كاسبي) كسب مال حلال كند، آن مال از جانب خدا، صدقه براي اوست".4
همسفر حج
مردي از سفر حج برگشته بود و سرگذشت مسافرت خويش و همراهانش را براي امام صادق تعريف ميكرد، مخصوصاً يكي از همسفران خويش را بسيار ميستود كه چه مرد بزرگواري بود، ما به معيّت همچو مرد شريفي مفتخر بوديم؛ يكسره مشغول طاعت و عبادت بود، همين كه در منزلي فرود ميآمديم، او فوراً به گوشهاي ميرفت و سجاده خويش را پهن ميكرد و به طاعت و عبادت خويش مشغول ميشد.
امام فرمود: "پس چه كسي كارهاي او را انجام ميداد؟ و كه حيوان او را تيمار ميكرد؟"
ـ "البته افتخار اين كارها با ما بود. او فقط به كارهاي مقدس خويش مشغول بود و كاري به اين كارها نداشت".
ـ "بنابراين، همه شما از او برتر بودهايد".5
بستن زانوي شتر
قافله چندين ساعت راه رفته بود. آثار خستگي در سواران و در مركبها پديد گشته بود. همين كه به منزلي رسيدند كه آنجا آبي بود، قافله فرود آمد. رسول اكرم(ص) نيز كه همراه قافله بود، شتر خويش را خوابانيد و پياده شد. قبل از هر چيز، همه در فكر بودند كه خود را به آب برسانند و مقدّمات نماز را فراهم كنند. رسول اكرم بعد از آنكه پياده شد، به آن سو كه آب بود روان شد، ولي بعد از آنكه مقداري رفت، بدون آنكه با احدي سخن بگويد، به طرف مركب خويش بازگشت.
اصحاب و ياران با تعجب با خود ميگفتند: آيا اينجا را براي فرود آمدن نپسنديده است و ميخواهد فرمان حركت بدهد؟! چشمها مراقب و گوشها منتظر شنيدن فرمان بود. تعجب جمعيت، هنگامي زياد شد كه ديدند همين كه به شتر خويش رسيد، زانوبند را برداشت و زانوهاي شتر را بست و دو مرتبه به سوي مقصد اولي خويش روانه شد.
فريادها از اطراف بلند شد: "اي رسول خدا! چرا ما را فرمان ندادي كه اين كار را برايت بكنيم و به خودت زحمت دادي و برگشتي؟ ما كه با كمال افتخار براي انجام اين خدمت آماده بوديم." حضرت در جواب آنها فرمود: "هرگز از ديگران در كارهاي خود كمك نخواهيد و به ديگران اتكا نكنيد، ولو براي يك قطعه چوب مسواك باشد".6
خواهش دعا
شخصي با هيجان و اضطراب به حضور امام صادق آمد و گفت: "درباره من دعايي بفرماييد تا خداوند به من وسعت رزقي بدهد؛ كه خيلي فقير و تنگدستم".
امام فرمود: "هرگز دعا نميكنم".
ـ "چرا دعا نميكنيد؟"
ـ "براي اينكه خداوند راهي براي اين كار معيّن كرده است. خداوند امر كرده كه روزي را پيجويي كنيد و طلب نماييد، اما تو ميخواهي در خانه خود بنشيني و با دعا روزي را به خانه خود بكشاني!"7
علي(ع)به دنبال كارگري
روزي شرايط زندگي بر علي(ع )به قدري تنگ شد كه گرسنگي شديدي آن حضرت را فرا گرفت. امام علي(ع) از خانه بيرون آمد و در جستوجوي آن بود تا كاري پيدا شود و كارگري كند و با مزد آن، گرسنگي خود را رفع كند. در مدينه كار پيدا نكرد و تصميم گرفت به عوالي مدينه (مزرعهاي به فاصله يك فرسخ و نيمي مدينه) برود، بلكه آنجا كار پيدا شود. به آنجا رفت. ناگاه ديد زني خاك الك كرده و جمع نموده است. با خود گفت: لابد اين زن منتظر كارگري است تا آب بياورد و آن خاك را براي ساختن ساختمان گل نمايد، نزد آن زن رفت و معلوم شد كه او منتظر كارگر است. پس از صحبت با او، قرار بر اين شد كه علي(ع) آب از درون چاه بيرون بكشد و براي هر دلوي، يك خرما اجرت بگيرد. شانزده دلو از چاه (عميق آنجا) آب بيرون كشيد، به طوري كه دستش تاول زد، آن آبها را طبق قرار داد بر سر آن خاك ريخت. زن شانزده خرما به امام علي(ع) داد و آن حضرت به مدينه بازگشت و جريان را به پيامبر گفت و با هم نشستند و آن خرماها را خوردند و گرسنگي آن روزشان برطرف گرديد.8
ارزش كارگري و بينيازي از مردم
كارگري به حضور امام صادق(ع) آمد و عرض كرد: "من نميتوانم با دست خود كار كنم و به تجارت و روش داد و ستد نيز آگاهي ندارم و سخت تهيدست و محتاج هستم".
امام صادق(ع) فرمود: "با سرِ خود كار كن (مثلاً چيزي را با سر و دوش حمل كن) و از مردم، بينيازي بجوي. اين را بدان كه رسول خدا سنگ بر دوش خود مينهاد، و آن را به باغچهاي از باغچههاي خود ميگذارد (و ديوار آن را ميساخت).

و ابوعمرو ميگويد، امام صادق را ديدم كه بيل در دست دارد، و لباس خشن پوشيده و در باغي كار كشاورزي ميكند به گونهاي كه قطرات عرق از گردنش ميريخت.
عرض كردم: فدايت شوم، بيل را به من بده، من به جاي شما اين كار را انجام ميدهم.
فرمود: "من دوست دارم كه انسان در كسب روزي، از حرارت تابش خورشيد رنج بكشد".9
كارگر و آفتاب
امام صادق(ع) جامه زبر كارگري بر تن و بيل در دست داشت و در بوستان خويش سرگرم كار بود. چنان فعاليت ميكرد كه سراپايش را عرق گرفته بود.
در اين حال، ابوعمرو شيباني وارد شد و امام را در آن تعب و رنج مشاهده كرد. پيش خود گفت: شايد علت اينكه امام شخصاً بيل به دست گرفته و متصدي اين كار شده، اين است كه كسي ديگر نبوده و از روي ناچاري، خويش دست به كار شده. جلو آمد و عرض كرد: "اين بيل را به من بدهيد، من انجام ميدهم!"
امام فرمود: "نه، من اساساً دوست دارم كه مرد براي تحصيل روزي رنج بكشد و آفتاب بخورد".10
مزد نامعيّن
آن روز را سليمان بن جعفر جعفري و امام رضا(ع) به دنبال كاري با هم بيرون رفته بودند. غروب آفتاب شد و سليمان خواست به منزل خويش برود. علي بن موسي الرضا(ع) به او فرمود: "بيا به خانه ما و امشب ما باش." اطاعت كرد و به اتفاق امام به خانه رفتند.
امام غلامان خود را ديد كه مشغول گلكاري بودند. ضمناً چشم امام به يك نفر بيگانه افتاد كه او هم با آنان در حال گلكاري بود. پرسيد: "اين كيست؟"
غلامان گفتند: "اين را ما امروز اجير گرفتهايم تا به ما كمك كند".
ـ "بسيار خب، چقدر مزد برايش تعيين كردهايد؟"
ـ "يك چيزي بالاخره خواهيم داد و او را راضي خواهيم كرد".
آثار ناراحتي و خشم در امام رضا پديد آمد و رو آورد به طرف غلامان تا با تازيانه آنها را تأديب كند. سليمان بن جعفر جلو آمد و عرض كرد: "چرا خودت را ناراحت ميكني؟" امام فرمود: "من بارها دستور دادهام كه تا كاري را طي و مزد آن را معيّن نكرديد، هرگز كسي را به كار نگماريد. اول اجرت و مزد طرف را تعيين كنيد، بعد از او كار بكشيد. اگر مزد و اجرت كار را معيّن كنيد، آخر كار هم ميتوانيد چيزي علاوه به او بدهيد. البته او هم كه ببينيد شما بيش از اندازهاي كه معين شده، به او ميدهيد، از شما ممنون و متشكر ميشود و شما را دوست ميدارد و علاقه بين شما و او محكمتر ميشود. اگر هم فقط به همان اندازه كه قرار گذاشتهايد بسنده كنيد، شخص از شما ناراضي نخواهد بود. ولي اگر تعيين مزد نكنيد و كسي را به كار بگماريد، آخرِ كار هر اندازه كه به او بدهيد، باز گمان نميبرد كه شما به او محبت كردهايد، بلكه ميپندارد شما از مزدش كمتر به او دادهايد".11
نتيجه كار و كارگري
عصر پيامبر بود. يكي از اصحاب، از نظر معاش زندگي در فشار بسيار سختي قرار گرفت، همسرش به او گفت: "كاش به حضور پيامبر ميرفتي و از او چيزي ميخواستي".
او به حضور پيامبر آمد، وقتي حضرت او را ديد، فرمود: "هركس از ما سؤال كند، به او عطا ميكنيم و هركس بينيازي جويد، خداوند او را بينياز ميسازد".
صحابي با خود گفت: مقصود پيامبر از اين سخن، جز من كسي نيست، و به سوي همسرش بازگشت و سخن پيامبر را به او خبر داد. زن گفت: رسول خدا بشر است (از حال تو اطلاع ندارد) نزد او برو و وضع خود را بيان كن.
صحابي، بار ديگر به حضور پيامبر آمد. در اين هنگام نيز وقتي كه پيامبر او را ديد، همان جمله را تكرار كرد. اين رفتوآمد سه بار تكرار شد. سرانجام صحابي تصميم گرفت دنبال كار برود. از خانه بيرون آمد و كلنگي از يك نفر عاريه گرفت و به طرف كوهستان رفت، مقداري هيزم جمع كرد و به مدينه آورد و آن را به پنج سير آرد فروخت و آن آرد را به خانه برد و نان پخت و خورد. فرداي آن روز به كوهستان رفت و هيزم بيشتري فراهم آورد و به شهر آورد و فروخت و كمكم از پسانداز كارش، يك كلنگ خريد و كمكم از اندوختهاش دو شتر و يك غلام خريد تا اينكه ثروتمند و بينياز گرديد.
آنگاه به حضور پيامبر آمد و ماجراي كار و درآمد خود را به عرض آن حضرت رسانيد، و رفتوآمدِ قبل خود را به حضور پيامبر و جواب آن حضرت را، يادآور شد. پيامبر فرمود: "من كه به تو گفتم هر كس از ما سؤال كند، به او عطا ميكنيم و اگر از ما بينيازي جويد، خداوند او را بينياز ميكند".12
عبادت خشك
گروهي از شاگردان امام صادق(ع) گرد شمع وجود آن حضرت حلقه زده بودند. امام ديد يكي از دوستانش به نام عمر بن مسلم در ميان آنها نيست. جوياي حال او شد، عرض كردند: "او مدتي است ترك تجارت كرده و رو به عبادت آورده (و تنها در محل خلوتي مشغول عبادت شده است.) امام فرمود: "واي بر او، آيا نميداند كسي كه تلاش براي كسب معاش را ترك كند، دعايش به استجابت نميرسد." سپس فرمود: "در عصر پيامبر وقتي آيههاي 2 و 3 سوره طلاق نازل شد، آنجا كه آمده است: "و هر كس از خدا بترسد و پرهيزكار باشد، خداوند راه نجاتي براي او ميگشايد و او را از جايي كه گمان ندارد، روزي ميدهد،" گروهي درها را به روي خود بستند و رو به عبادت آوردند و گفتند: "خداوند عهدهدار روزي ما شده است." وقتي پيامبر از جريان آنها آگاه شد، شخصي را نزد آنها فرستاد كه چرا مشغول چنين عبادتي شدهايد! پيامبر فرمود: "كسي كه چنين كند، دعايش مستجاب نميشود، بر شما باد به كوشش براي تحصيل معاش زندگي".13
بازنشستگي
پيرمرد نصراني عمري كار كرده و زحمت كشيده بود، اما ذخيره و اندوختهاي نداشت. آخرِ كار، كور هم شده بود. پيري و نيستي و كوري همه با هم جمع شده و جز گدايي راهي برايش باقي نگذاشته بود. كنار كوچه ميايستاد و گدايي ميكرد. مردم ترحّم ميكردند و به عنوان صدقه پشيزي به او ميدادند و او از همين راه بخور و غير، به زندگاني ملالتبار خود ادامه ميداد.
تا روزي اميرالمؤمنين علي بن ابيطالب(ع) از آنجا عبور كرد و او را به آن حال ديد. علي به صدد جستوجوي احوال پيرمرد افتاد تا ببيند چه شده كه اين مرد به اين حال و روز افتاده است، ببينيد آيا فرزندي ندارد كه او را تكفل كند، آيا راهي ديگر وجود ندارد كه اين پيرمرد در آخر عمر، آبرومندانه زندگي كند و گدايي نكند.
كساني كه پيرمرد را ميشناختند، آمدند و شهادت دادند كه اين پيرمرد نصراني است و تا جواني و چشم داشت كار ميكرد، اكنون كه هم جواني و هم چشم را از دست داده، نميتواند كار كند، ذخيرهاي هم ندارد؛ طبعاً گدايي ميكند. علي(ع) فرمود: "عجب تا وقتي كه توانايي داشت، از او كار كشيديد و اكنون او را به حال خود گذاشتهايد؟ سوابق اين مرد حكايت ميكند كه در مدتي كه توانايي داشته، كار كرده و خدمت انجام داده. بنابراين، بر عهده حكومت و اجتماع است كه تا وي زنده است، او را تكفل كند. برويد از بيتالمال او را مستمري بدهيد".14
كداميك عابدترند؟
يكي از اصحاب امام صادق(ع) كه طبق معمول هميشه در محضر درس آن حضرت شركت ميكرد و در مجالس رفقا حاضر ميشد و با آنها رفتوآمد ميكرد، مدتي بود كه ديده نميشد. يك روز امام صادق(ع) از اصحاب و دوستانش پرسيد: "راستي فلاني كجاست كه مدتي است ديده نميشود؟"
ـ "يابن رسول الله! اخيراً خيلي تنگدست و فقير شده".
ـ "پس چه ميكند؟"
ـ "هيچ، در خانه نشسته و يكسره به عبادت پرداخته است".
ـ "پس زندگياش از كجا اداره ميشود؟"
ـ "يكي از دوستانش عهدهدار مخارج زندگي او شده".
ـ "به خدا سوگند، اين دوستش به درجاتي، از او عابدتر است".15
غذاي گروهي
همين كه رسول اكرم و اصحاب و ياران از مركبها فرود آمدند و بارها را بر زمين نهادند، تصميم جمعيت بر اين شد كه براي غذا گوسفندي را ذبح و آماده كنند. يكي از اصحاب گفت: "سر بريدن گوسفند با من." ديگري: "كندن پوست آن با من." سومي: "پختن گوشت آن با من." چهارمي: "..." رسول اكرم: "جمع كردن هيزم از صحرا با من".
جمعيت: "يا رسولالله شما زحمت نكشيد و راحت بنشينيد، ما خودمان با كمال افتخار همه اين كارها را ميكنيم".
رسول اكرم: "ميدانم كه شما ميكنيد، ولي خداوند دوست نميدارد بندهاش را در ميان يا رانش با وضعي متمايز ببيند، كه براي خود نسبت به ديگران امتيازي قائل شده باشد".
سپس به طرف صحرا رفت و مقدار لازم خار و خاشاك از صحرا جمع كرد و آورد.16
قافلهاي كه به حج ميرفت
قافلهاي از مسلمانان كه آهنگ مكه داشت، همين كه به مدينه رسيد، چند روزي توقف و استراحت كرد و بعد، از مدينه به مقصد مكه به راه افتاد.
در بين راه مكه و مدينه، در يكي از منازل، اهل قافله با مردي مصادف شدند كه با آنها آشنا بود. آن مرد در ضمن صحبت با آنها، متوجه شخصي در ميان آنها شد كه سيماي صالحين داشت و با چابكي و نشاط، مشغول خدمت و رسيدگي به كارها و حوايج اهل قافله بود. در لحظه اول او را شناخت. با كمال تعجب از اهل قافله پرسيد: "اين شخصي را كه مشغول خدمت و انجام كارهاي شماست، ميشناسيد؟"
ـ "نه او را نميشناسيم. اين مرد در مدينه به قافله ما ملحق شد. مردي صالح و متقي و پرهيزكار است. ما از او تقاضا نكردهايم كه براي ما كاري انجام دهد، ولي او خودش مايل است كه در كارهاي ديگران شركت كند و به آنها كمك بدهد".
ـ "معلوم است كه نميشناسيد، اگر ميشناختيد، اينطور گستاخ نبوديد، هرگز حاضر نميشديد مانند يك خادم به كارهاي شما رسيدگي كند".
ـ "مگر اين شخص كيست؟"
ـ "اين، علي بن الحسين، زين العابدين است".
جمعيت آشفته به پا خاستند و خواستند براي معذرت، دست و پاي امام را ببوسند. آنگاه به عنوان گله گفتند: "اين چه كاري بود كه شما با ما كرديد؟! ممكن بود خداي ناخواسته ما جسارتي نسبت به شما بكنيم و مرتكب گناهي بزرگ بشويم".
امام: "من عمداً شما را كه مرا نميشناختيد، براي همسفري انتخاب كردم؛ زيرا گاهي با كساني كه مرا ميشناسند مسافرت ميكنم، آنها به خاطر رسول خدا زياد به من عطوفت و مهرباني ميكنند. نميگذارند كه من عهدهدار كار و خدمتي بشوم. ازاينرو، مايلم همسفراني انتخاب كنم كه مرا نميشناسند و از معرفي خودم هم خودداري ميكنم تا بتوانم به سعادتِ خدمت رفقا نائل شوم".17
پاورقي:
1. بحارالانوار، ج 11، ص 266؛ وسائل الشيعه، ج 2، ص 531، به نقل از: مرتضي مطهري، داستان راستان، ص 140.
2. وسائل الشيعه، ج 2، ص 531؛ بحارالانوار، ج 9، ص 599، به نقل از: داستان راستان، ص 139.
3. وسائل الشيعه، ج 12، صص 41 و 43، به نقل از: محمد محمدي اشتهاردي، داستان و راستان، ج 1، ص 83.
4. همان.
5. داستان راستان، ص 33.
6. همان، ص 31.
7. وسائل الشيعه، ج 2، ص 529، به نقل از: داستان دوستان، ص 30.
8. كشف الغمه، به نقل از: بحارالانوار، ج 41، ص 33، به نقل از: داستان دوستان، ج 5، ص 43.
9. وسائل الشيعه، ج 12، ص 23، به نقل از: داستان دوستان، ج 2، ص 265.
10. بحارالانوار، ج 11، ص 120، به نقل از: داستان راستان، ص 164.
11. بحارالانوار، ج 12، ص 31، به نقل از: داستان راستان، ص 132.
12. اصول كافي، ج 2، باب القناعة، ج 7، ص 139، به نقل از: داستانهاي اصول كافي، ج 2، ص 210.
13. تفسير نور الثقلين، ج 5، ص 354، به نقل از: داستان دوستان، ج 1، ص 153.
14. وسائل الشيعه، ج 2، ص 425، به نقل از: داستان راستان، ص 375.
15. وسائل الشيعه، ج 2، ص 529، به نقل از: داستان راستان، ص 268.
16. كحل البصر، ص 68، به نقل از: داستان راستان، ص 34.
17. بحارالانوار، ج 11، ص 21، به نقل از: داستان راستان، ص 36.

رسانه ها علاوه بر اينكه بايد اطلاع رساني را در دستور كار قرار دهند بايد به دنبال آن باشند كه اطلاع رساني به ضد خود تبديل نشود. چنانچه در اطلاع رساني مبالغه صورت گيرد،........ زمينه اطلاع گريزي از مخاطب را فراهم مي كند.


بخش پنجم

تبديل رسانه مصرف محور به توليدمحور(2)

در اين راستا رسانه ملي مي تواند با انتخاب راهبرد «آموزش رسانه اي توليد ملي» از ظرفيت هايي بي بديل خود در اين حوزه بهره جويد. اين راهبرد مي تواند در قالب راهكارهاي زير تحقق يابد:

1-1-4- تبيين و آموزش مباني و مفاهيم توليد ملي و حمايت از كار و سرمايه ايراني براي همه سطوح سني و تحصيلي و در قالب هاي برنامه اي.

2-1-4- تبيين اهميت و ضرورت موضوع توليد ملي و حمايت از كار و سرمايه ايراني.

3-1-4- آموزش و بيان راه ها، شيوه ها و ابزارهاي تحقق خودكفايي و استقلال اقتصادي.

4-1-4- آموزش چگونگي ارتقاي كيفيت كالاهاي توليد داخلي.

5-1-4- آموزش نحوه بازاريابي براي استفاده داخلي و خارجي از كالاهاي ايراني.

6-1-4- آموزش شيوه هاي نوين توليد محصولات صنعتي و مصرفي در جهان.

7-1-4- آموزش عوامل شتاب دهنده و موانع تحقق استقلال اقتصادي و آموزش راهكارهاي رسيدن به آن.

8-1-4- بيان و اطلاع رساني از شيوه كشورهاي ديگر در حمايت از توليدات داخلي.

9-1-4- كاهش تبليغات بازرگاني كالاهاي مصرفي.

10-1-4- ترسيم نتايج و دستاوردهاي تحقق توليد ملي و حمايت از كار و سرمايه ايراني.

5- تاكتيك هاي طرح موضوع

رسانه ملي بايد بر اساس تكنيك هاي رسانه اي، روانشناسي و جامعه شناسي به حل موضوع حمايت از توليد ملي بپردازد، زيرا برخي از مردم بر اين باورند كه اولاً؛ كالاي توليد داخلي كيفيت ندارد، ثانياً كالاي خارجي را موجب رشد شخصيتي خود مي دانند. ثالثاً رفاه، آسايش و زيبايي زندگي را با مصرف كالاي خارجي در ذهن تصور مي كنند.

در اين بين برخي از مسئولان كشور، اعتقادي به توليد در سطح ملي ندارند و توليدكنندگان نيز بدون توجه به خواسته هاي مشتري كالاهاي بي كيفيت توليد مي كنند كه قدرت رقابت با نمونه هاي خارجي را ندارند.رسانه ملي لازم است كه اين بيماري فكري را با تاكتيك هاي مناسب از ذهن بزدايد و فعاليت هاي رسانه اي ذيل را انجام دهد.

1-5 - پرهيز از قاعده غفلت جمعي و پخش مسئوليت

در دهه 1960 يك حادثه تأسف بار در يك خيابان شلوغ، نقطه آغازي براي بعضي پژوهش هاي روانشناسي اجتماعي شد. يك خانم از سوي مردي كارد به دست مورد حمله قرار گرفت، او مرتب فرياد مي زد و كمك مي خواست، اما در نهايت زخمي و كشته شد. اين كشمكش به مدت 54 دقيقه ادامه داشت، بعداً معلوم شد كه 38 نفر نظاره گر اين ماجرا بوده اند، اما نه تنها هيچ كس به كمك آن زن نيامد، بلكه هيچ كس حتي زحمت زنگ زدن به پليس را نيز به خود نداد.

دو روانشناس اجتماعي به نام هاي «دارلي»(Darely) و «لاتانه» (Latane) به تحقيق اين موضوع پرداختند. در نهايت چند نظريه در تبيين اين مسئله مطرح شد:الف) نظريه پخش مسئوليت ب) نظريه غفلت جمعي ج) نظريه ماهيت شهرنشيني. قاعده اول مي گويد اگر n نفر شاهد يك موقعيت اضطراري باشند، هر كدام از آنها مسئوليت خود را فقط به اندازه مي داند.

قاعده دوم مي گويد افرادي كه ناظر موقعيت اضطراري اند، يك ارزيابي از فرد نيازمند و موقعيت او دارند. نوع دوم به سال خوردگان، زنان، بيماران و ... كمك مي كنند، اما به كساني كه خود مقصر باشند، مانند مست ها، معتادان و ... كمك نمي كنند و نسبت به آنها غفلت مي ورزند. قاعده سوم نيز گناه را به گردن ماهيت شهرنشيني مي اندازند. (444 ،Baron)

قاعده اسلامي افراد را در برابر اتفاقات اجتماعي مسئول مي داند. دين بهترين و عالي ترين روش است كه مي تواند جامعه بشري را نظم ببخشد و بيش از همه روش هاي ديگر مردم را به رعايت قوانين اجتماعي وادارد، چرا كه دين علاوه بر وضع قوانين مجازات و تشويق دو ابزار نيرومند ديگر نيز در اختيار دارد كه از طريق آن مي تواند هرگونه نيروي مخالف را در هم شكند.

نخست آنكه افراد را به جهان ديگري توجه داده، جهان مادي را گذرا و مقدمه جهان ديگر مي داند و بدين ترتيب افراد را به اين رهنمون مي سازد كه تنها راه سعادت جاودان، پيروي از مقررات ديني است كه پيامبران آن را ابلاغ فرموده اند. فرد ديندار با پي بردن به اين حقيقت مي داند كه مقررات ديني از جانب خداوند دانا، توانا و بينايي است كه لحظه اي از آفريده هاي خود غافل نيست و روزي خواهد آمد كه در پيشگاهش به حساب اعمالش رسيدگي شود.

با چنين باوري هرگز ممكن نيست كه از پنهان داشتن عملي سود جسته و از عمل به مقررات ديني سر باز زند. توجه رسانه به نقش الهي انسان در اجتماع، فرد را وادار مي كند از طريق يك نيروي دروني بدون هرگونه زور و اجباري در مسير زيباي حكومت اسلامي حركت كند و براي اعتلاي آن از هيچ كوششي فروگذار نشود.

بنابراين لازم است كه صدا و سيما با نظريه الهي و اسلامي همه مردم را در مقابل استقلال و پيشرفت كشور داراي مسئوليت معرفي كند و با آموزش صحيح وظيفه هر فرد در قبال اجتماع، اين نكته را به وي متذكر شود كه تقويت نظام اسلامي در عرصه اقتصادي در نزد خداوند متعال مانند مجاهدت سرباز در منطقه نبرد با دشمن است.پيامبر اكرم(ص) همه افراد جامعه اسلامي را مسئول مي داند؛ «كلكم راع و كلكم مسئول عن رعيته» (بخاري، 284) و براي اصلاح جامعه و حركت در پيشرفت هيچ فردي نبايد خود را استثنا بداند و هر فردي با توجه به مسئوليتي كه دارد بايد در اين راه كوشش كند.

2-5- عادت پذيري و عادت شكني

«عادت» نقش مهمي در ايجاد استقلال ملي و تقابل با سختي هاي زندگي دارد، چه بسا ملت هايي بوده اند كه به دليل تنبلي و سستي با وجود سرمايه هاي مادي فراوان به تكيه به بيگانگان و راحت طلبي عادت كرده اند و چشم اندازي هم نسبت به عزت و غرور ملي ندارند.عادت در تربيت تمام ابعاد انسان، اعم از تربيت بدني، عقلاني، عاطفي، اخلاقي، مذهبي، معنوي و حتي ملي ... اثر خاص خود را دارد. (جودت، 171)

هر عادت سه مرحله را طي مي كند: تمايل، اراده، تكرار. اگر هر كدام از اين سه مرحله نباشد يا ضعيف باشد عادت شكل نخواهد گرفت؛ به ويژه مرحله اول و دوم تعيين كننده خوب يا بد بودن آن عادت خواهد بود. رفتاري كه به صورت عادت در مي آيد، در ابتدا مورد تمايل قرار گرفته و انسان مي تواند بر تمايلات خود كنترل و حاكميت داشته باشد، بعد از اينكه تمايل حاصل شد بايد اراده انجام و تكرار آن را داشته باشد و مرحله سوم اين است كه آنچه ميل و اراده كرده بايد زياد تكرار كند تا به صورت عادت در آيد.

در واقع اهميت عادت آن است كه هر بار تكرار مي شود، بدون اينكه استدلال عقلاني و محكمي پشت آن باشد. عادت از ديدگاه غزالي عبارت است از حالت يا خصوصيت رواني كه در انسان پديد مي آيد و اثر خود را برجوارح و اندام انسان جاري مي كند و خواهان قيام به عمل است يا به دليل وجود اين حالت اعمال، رفتاري بدون تكليف و بدون نياز به فكر و تأمل از او صادر مي شود. (همان)

شهيد مطهري عادت را به دو قسمت «فعلي» و «انفعالي» تقسيم مي كند: عادت فعلي را مطلوب و عادت انفعالي را نامطلوب مي داند. از ديدگاه ديني نمي شود به طور مطلق عادت را خوب يا بد دانست، بلكه با توجه به مصاديق و مباحث جانبي آن است كه بعضي از عادت ها خوب و بعضي بد مي شود. امام علي(ع) در اين باره مي فرمايند: زبانت از تو چيزي مي خواهد كه به آن عادتش داده اي و جانت از تو چيزي طلب مي كند كه بدان مأنوسش ساخته اي (غررالحكم، حكمه 4147)

آنچه كه يك رسانه اسلامي بايد انجام دهد همين است كه عادت هاي بد را از انسان بزدايد و عادت هاي نيكو و خوب را با تشويق و ترغيب و مسئوليت آفريني در او بروياند. در سال هاي اخير مصرف گرايي و سوءمصرف يكي از عادات منفوري است كه با تبليغات رسانه اي و كالايي شدن ارزش هاي انساني به بهانه سبك هاي مدرن زندگي در حال اوج گرفتن است و در چنين حالتي يك رسانه وظيفه دارد كه طاغوت عادت را كه افراد را وادار به طغيان، ظلم، بي توجهي به منافع ملي مي كند از درون و برون آنها بزاديد.

روش ترك عادات بد قبلي و جايگزيني عادات جديد

در ترك عادات بد بايد همان قدم هايي كه براي برقراري عادات لازم است، برداشت.

1) قدم اول در ترك عادت تشخيص غلط بودن عادت است.

2) قدم دوم ايجاد دستوراتي در خلاف جهت اعمالي است كه تاكنون در اين عادت بد داشته ايم.

3) قدم سوم نقشه لازم براي انجام اين دستورات است. با تلقين به مصمم بودن به طرز تفكر جديد.

3-5- تسهيل اجتماعي و بطالت اجتماعي

عملي در حضور ديگران سبب بهتر و بيشتر شدن تلاش افراد مي شود، اين پديده را «تسهيل اجتماعي» مي گويند. ريشه روان شناختي تسهيل اجتماعي اين است كه نظر ديگران در مورد خودمان را مهم مي دانيم و مايليم نسبت به ما نظر مثبت داشته باشند.پديده ديگري به نام «بطالت اجتماعي» نيز در گروه داريم. گاهي افراد خود را در پناه گروه مخفي مي كنند و با خود مي گويند بگذار كه ديگران وظايف گروهي را انجام بدهند.

اصولاً بطالت اجتماعي و تسهيل اجتماعي، از پديده هاي معمول در زندگي اجتماعي است و تبعات مهمي دارد؛ زيرا بسياري از وظايف فقط به صورت گروهي صورت مي گيرد.اصولاً احكام و مقررات اسلام به گونه اي طراحي شده است كه يك پيام جمعي در آن نهفته است و هدف مهم آن دميدن روح جمعي در كالبد جامعه مسلمانان و آشنا كردن آنان با فعاليت هاي گروهي است. از آداب و مناسك حج گرفته تا مراسم نماز جمعه و جماعت و بسياري از احكام ديگر كه همگي به نوعي از روحيه جمع گرايي حكايت دارد و مسلمانان را به نوعي به نظم پذيري گروهي تشويق مي كند.

آيات و روايات متعددي مسلمانان را به كار جمعي و گروهي تشويق كرده است. در روايتي از پيامبر گرامي اسلام(ص) نقل شده است: «الجماعه الرحمه» (حلي، 363، 1364) در روايت ديگري از پيامبر(ص) آمده است: «... ما تكرهون في الجماعه خير مما تحبون في فرقه، في الجماعه رحمه و في الفرقه عذاب» (اردبيلي، 13، 1303)يعني مشكلات ناشي از كار جمعي كه مورد پسند شما نيست بهتر است از آنچه كه در كار انفرادي مي پسنديد، چرا كه در كار جمعي رحمت است و در كار انفرادي عذاب.رسانه در اين راستا وظيفه دارد كه روح همكاري جمعي را براي عبور جامعه از شرايط نامتعادل اقتصادي فراهم كند و آن ميسور نمي شود مگر با آموزش صحيح رسانه اي و ارائه راهكارهاي لازم به مسئولان، توليدكنندگان و مصرف كنندگان.

براي به حداقل رساندن بطالت اجتماعي راه حل هاي زير ارائه شده است:

1- رسانه ها بايد كاري كنند كه نه تنها هر فرد مسئوليت خود را فراموش نكند، بلكه بازده يا كوشش او به آساني تشخيص پذير باشد.

2- رسانه ها بايد با فعاليت هاي تربيتي و آموزشي تعهد افراد را نسبت به عملكرد گروه بيشتر كنند و لذت صعود به نوك قله را در كام همه ايجاد كنند و آنها را به عبور از موانع ترغيب نمايند.

3- اهميت و ارزش كار جمعي را در كنار انگيزه فردي افزايش دهند.

4- رسانه ها بايد به گونه اي افراد را ترغيب كنند كه هر فرد كمك خود به فعاليت گروهي را مهم، بلكه بي مانند بداند.

5- به طور كلي همبستگي گروهي و كمك به همديگر بايد افزايش يابد. اگر به درستي دقت شود ديدگاه اسلامي نسبت به فعاليت هاي جمعي مثبت به گونه اي است كه تسهيل اجتماعي را تقويت و بطالت اجتماعي را نفي مي كند.

4-5- يادگيري اجتماعي

يكي از نظريه هاي يادگيري، نظريه اجتماعي يادگيري مشاهده اي يا الگويي است كه به آن يادگيري اجتماعي هم مي گويند. (سيف، 201)الگوبرداري به فرايندي گفته مي شود كه به واسطه آن، رفتار فرد در نتيجه مشاهده رفتار يك فرد ديگر(الگو) يعني ديدن، شنيدن يا حتي مطالعه درباره رفتار، تغيير مي كند. الگو تنها به انسان محدود نمي شود، بلكه هرگونه محرك از جمله يك رفتار آموزنده، يك دستورالعمل و ... را شامل مي شود. (همان، 406)

دراين نظريه براي افزايش يا كاهش رفتار، روش هايي معرفي شده است، روش هاي ايجاد و افزايش رفتار مطلوب عبارتند از:

1- اصل اكتساب: انسان ها سعي مي كنند رفتارشان را به كسي كه بيشتر از همه او را دوست دارند شبيه كنند. اين اكتساب در پوشيدن لباس، در اعتقادات و باورها و ... و از راه مشاهده و الگوبرداري از والدين و همين طور از معلمان و رسانه ها ... حاصل مي شود.

2- اصل بازداري زدايي: گاهي فردي كه رفتاري را به خوبي آموخته است، اما از پيامدهاي آن مي ترسد، گرفتار نوعي بازداري دروني است. اگر مشاهده كند كه كسي آن رفتار را انجام دهد و پيامد منفي اي براي او نداشته باشد، بازداري زدايي مي شود و به عبارت ساده جرئت پيدا مي كند.

3- اصل آسان سازي: يعني اين كه كسي رفتاري را قبلاً آموخته است، اما اگر مشاهده انجام آن رفتار از سوي ديگران باشد به انجام آن رفتار رغبت بيشتري پيدا مي كند.

همچنين روش هاي كاهش رفتار نامطلوب عبارتند از:

1- اصل بازداري: اگر فرد الگويي را مشاهده كند كه به دليل رفتارش تنبيه مي شود، احتمال انجام آن رفتار از سوي مشاهده كننده كاهش مي يابد.

2- رفتار ناهمساز: در اين روش فرد، رفتارهايي را از الگو مشاهده مي كند كه با رفتار مشكل آفرين مشاهده كننده، مغاير و ناهمساز است. (كاوياني، 268،1389)

بخش ششم

اطلاع رساني به موقع و نگرش صحيح

گاه گاهي در تبليغات رسانه اي ما شاهد خبرهايي هستيم كه خود اين خبرها به طور مجزا از اهميت چنداني برخوردار نيستند، ولي وقتي فرايند خبرها در ذهن مخاطب تجميع مي شود، مخاطب با ايجاد يأس، اضطراب و نگراني مواجه مي شود. در سال گذشته (1390) نظرسنجي هايي در صدا و سيما صورت گرفت كه نشان مي دهد بيش از 54 درصد مردم اخبار خود را از روزنامه ها، 31 درصد اينترنت، 24 درصد تلويزيون هاي خارجي (كه مجموعاً بيش از 200 تلويزيون هستند) و 12 درصد راديوهاي خارجي دريافت مي كنند.

اين نظرسنجي همچنين حاكي است كه 60 درصد در حد خيلي زياد و زياد به اخبار صدا و سيما اعتماد داشته اند. اين آمارها حكايت مي كند كه سيستم اطلاع رساني از يگانگي در انتشار به چندگانگي در دريافت تغيير موضع داده است.اما با توجه به اعتماد بالاي مخاطبان به رسانه هاي داخلي، اين رسانه ها براي نقش خود در پيشرفت ايران اسلامي نيز بايد برنامه مدوني تهيه كنند، تا هم انتظارات مخاطبان را برآورده كنند و از فضاي رقابتي جهاني عقب نمانند و هم بتوانند از طريق اطلاع رساني و كاركرد خبري خود بخشي از مشكلات اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي كشور را برطرف كنند.

1) تغييرات رسانه ها و ذائقه ها

اگر نگاهي به تغييرات اطلاع رساني در پنج سال گذشته انداخته شود مشاهده مي شود كه تنوع اطلاع رساني و ميزان استفاده مردم از پيام به نحو محسوسي افزايش يافته است. امروزه روزنامه ها مانند گذشته منتظر نمي مانند كه مخاطب صبح روز بعد آنها را خريداري كند، بلكه آنها با راه اندازي صفحات اينترنتي، مطالب خود را كه پيش از انتشار كاغذي به صورت سايبري منتشر مي كنند. همچنين خبرگزاري ها نيز خبرهاي خود را كه پيش از اين به فروش مي رساندند اكنون نه تنها رايگان عرضه مي كنند، بلكه به صورت پيامك نيز براي مخاطبان ارسال مي كنند.

علاوه بر آن سيستم هاي پيامك خبري نيز به صورت لحظه اي و در حالي كه مكان و زمان نمي شناسند بسياري از خبرها را براي مخاطبان ارسال مي كنند. به موارد فوق بايد امكانات موبايل هاي جديد را نيز اضافه كرد كه مي توانند صفحات متعدد خبري اينترنت و شبكه هاي تلويزيوني را نمايش دهند... سرعت و جهش در اطلاع رساني در حالي روزبه روز به اوج خود نزديك مي شود كه گويا قرار است هر فرد شبكه هاي تلويزيوني متعدد و ده ها دستگاه خبري را به تنهايي و با ابتدايي ترين امكانات مديريت كند.اما آنچه كه بيش از همه مهم است، در اين اوضاعي كه جهان با انباشت اطلاعات مواجه است، اينكه هنوز هم مردم به رسانه هاي با اعتماد بالاي خبررساني اعتماد و اعتقاد دارند.

نظرسنجي هاي صدا و سيما اين را هم مي گويد كه مردم ديدگاه شان در مورد صدا و سيما اينگونه است:

- ارائه اخبار واقعي در صدا و سيما 52 درصد

- سرعت در خبررساني 65 درصد

- بي طرفي صدا و سيما در خبررساني 47 درصد

- جامع و كامل بودن اخبار صدا و سيما 52 درصد

- ميانگين مدت زمان تماشاي يك ساعت و 20 دقيقه در روز

- ميزان رضايت از تفسيرهاي خبري 67 درصد

آمار فوق علاوه بر آنكه نشان دهنده رضايت از دريافت اطلاع رساني صدا و سيما است از طرف ديگر اين نگراني را ايجاد مي كند كه چرا صدا وسيما و رسانه هاي ما نتوانسته اند ظرفيت درخواست هاي مخاطبان را تأمين كنند؟ از طرف ديگر اين سوال پيش مي آيد كه با توجه به نقش بسيار ممتاز اطلاع رساني و نياز مردم به بخش هاي خبري چرا صدا و سيما نتوانسته است با توجه به اين ظرفيت نگرش هاي مردم را به سمت تغيير رفتار در حمايت از استقلال اقتصادي كشور سوق دهد؟مراكز پژوهشي رسانه ها بايد ضمن تطبيق وضع موجود و پيشرفت هاي كشور براي مخاطبان، معادله اي را تهيه و عرضه كنند كه در آن تقويت صنايع و توليد ملي حاصل آيد و كشور ما از وابستگي به بيگانگان بي نياز شود.

2- اهميت كاركرد اطلاع رساني

وظيفه و نقش اساسي وسايل ارتباط جمعي، انتشار جريان رويدادهاي اجتماعي است و همين امر به انسان امكان مي دهد محيط زندگي را بهتر بشناسد و با توجه به آن احتياجات فردي يا جمعي خود را مرتفع سازد، در برابر ديگران راه و رسم شايسته پيش گيرد، انديشه هاي خوب به دست آورد و قضاوت هاي درست نشان دهد و به طور كلي به عنوان عضوي از اعضاي جامعه، با آگاهي كامل به حقوق و مسئوليت هاي خويش و با آزادي و آسايش به زندگي ادامه دهد.يكي از كاركردهاي رسانه، كاركرد اطلاع رساني آن است، اما در سال توليد ملي رسانه ها و به خصوص رسانه هاي ملي بايد در زمينه كاركرد اطلاع رساني چه اقداماتي انجام بدهند، سوالي است كه بايد در يك چارچوب تئوريك و عملگرايانه به آن پاسخ گفت تا شايد گامي در اين مسير برداشته شود.

3- لوازم موفقيت در اطلاع رساني

رسانه هاي ما بايد شناختي از وضعيت مخاطب و متغيرهايي كه وي با آن مواجه است داشته باشند تا بتوانند در زمينه اطلاع رساني به موفقيت هايي دست يابند.بر اين اساس ارتباط گر بايد پنج متغير را بشناسد:

1- شناخت مشكل 2- شناخت محدوديت 3- سطح درگيري 4- اطلاع جويي 5- پردازش اطلاعات. (Grunig and Hunt: 1984)

1- 3- شناخت مشكل: يكي از مسائلي كه معمولاً افراد و سازمان ها با آن مواجهه اند عدم درك درست از مشكل و يا به عبارتي شناخت مشكل است و از اين لحاظ يك ارتباط گر و رسانه هم بايد نسبت به پديده و مشكلي كه مي خواهد آن را برطرف كند به يك درك درست دست يابد، بايد دريابد كه مشكلي وجود دارد كه براي رفع آن مي توان كاري كرد. هر چه شناخت مشكل بهتر باشد احتمال اين كه همگان در مورد موضوع ارتباط برقرار كنند بيشتر است.

براي مبحث افزايش توليد ملي و حمايت از كار و سرمايه ايراني مشكلات هم در حوزه تصميم گيري و تصميم سازي هست، هم در ميان توليدكنندگان و هم مصرف كننده. يك رسانه با توجه به مخاطبي كه دارد بايد برنامه توليد كند و نبايد انتظار داشته باشد برنامه اي كه داراي هدف معيني نيست و بر نقطه كانوني اي تمركز ندارد، بتواند مشكلي را برطرف كند.

2-3 - شناخت محدوديت: اين متغير نشان مي دهد كه افراد تا چه اندازه موانع و محدوديت هايي را كه در راه برنامه ريزي آزادانه رفتارشان وجود دارد درك مي كنند. هر چه شناخت محدوديت پيوند نزديك تري با موضوع داشته باشد، احتمال كمتري هست كه مخاطبان در ارتباطي كه با موضوع سر و كار دارد شركت و مشكلات مربوط به آن را برطرف كنند.

يكي از مشكلاتي كه برنامه هاي توسعه و به عبارت بهتر پيشرفت در برخي از مناطق كشور ما نتوانسته است جواب خود را بدهد اين بوده است كه يك برنامه توسعه اي در يك مكان و كشور ديگري با موفقيت اجرا شده، احتمال اينكه بتواند با موفقيت در مكان ديگري اجرا شود به شرايط و برنامه ها و مكان ثانوي بستگي دارد. رسانه براي ايجاد موفقيت در يك برنامه ملي بايد موانع و محدوديت هاي عمل را از طريق اطلاع رساني به حداقل برساند.

3- 3 - سطح درگيري: درگيري مخاطب با موضوع نشان مي دهد كه مخاطبان تا چه حد خود را با يك موضوع يا وضعيت مربوط و متصل مي كنند. هر چه افراد بيشتر درگير باشند، احتمال فعال شدن آنها بيشتر است.به هر ميزاني كه عامل ارتباطي جسور، فعال، پرانرژي، قوي و مثبت به نظر آيد به همان اندازه نزد مخاطبان خويش از اعتبار بيشتري بهره خواهد جست.يك روزنامه و يا راديو و تلويزيون براي بالا بردن اعتبار خود ناچار به همسويي با مخاطبان خود است و درك اينكه آنان چه مي خواهند و از چه رنج مي برند، خواهد توانست رسانه و مخاطب را با موضوع درگير كند. (فرهنگي، 1386: 229)

براي ايجاد سطح درگيري مخاطب با موضوع لازم است كه برنامه اي منظم و دقيق و با اهداف مشخص در زمينه اهميت توليد ملي و نقش آن در استقلال و پيشرفت كشور يا نقش آن در بهبود زندگي فردي تهيه شود. در اين برنامه بايد تلاش شود كه زندگي اجتماعي و فردي تك تك مخاطبان با اهميت موضوع ارتباط برقرار كند.

4-3 - اطلاع جويي: اطلاع جويي يعني رفتار ارتباطي فعال كه آن را بررسي برنامه ريزي شده محيط براي يافتن پيام هايي با موضوع خاص مي نامند. جمعي كه مشكلي را تشخيص مي دهد با شناخت محدوديت كمتري مواجه مي شود و به شدت با موضوع پيوند مي خورد، يعني خيلي درگير مي شود. احتمالاً ارتباط فعال تري درباره آن برقرار مي كند و به جست وجوي اطلاعات مي پردازد تا مشكلي كه با آن روبه رو است برطرف كند. (ويندال: 310)

در اين زمينه بايد حس اطلاع جويي مخاطبان تحريك شود تا براي دستيابي به اعماق و جوانب موضوع تلاش هاي خود را آغاز كنند. امروزه به واسطه ايجاد تلويزيون ها، راديوها و روزنامه هاي تعاملي اين امكان به وجود آمده است كه مخاطب علاوه بر مقدار مطالب و محتوايي كه از رسانه دريافت مي كند، نيازهاي ديگر خود را در اين زمينه نيز جويا شود و آنها را پيگيري كند.

5-3 - پردازش اطلاعات: پردازش اطلاعات راهي براي پيوند منفعلانه با ارتباط است و به آن كشف برنامه ريزي نشده پيام هم مي گويند. افرادي كه اطلاعات را صرفاً پردازش مي كنند فعالانه در پي آن اطلاعات نمي گردند، اما وقتي با آن مواجه شدند آن را به كار مي گيرند، حتي اگر اين مواجهه تصادفي باشد. مثلاً اگر يك جمع موضوع معيني را مشكل تلقي نكند در پي اطلاعاتي درباره آن نخواهد بود. يا با آن موضوع اصلاًكاري نخواهد داشت و يا در صورت برخورد با اطلاعات مربوط تنها آن را پردازش خواهد كرد.رسانه بايد اطلاعات را به گونه اي به مخاطب ارائه دهد كه بتواند به صورت آتي و آني از آن براي رفع مشكلات پيرامون خود استفاده كند.

4- ترويج؛ فراتر از مصرف و تبليغ

يكي از فعاليت هاي رسانه اي و اطلاع رساني «ترويج» است كه عبارت است از فعاليت ارتباطي و اقناعي كه گروه هدف را از وجود محصول آگاه مي كند. هدف از انتخاب رسانه، گزينش رسانه، گزينش استدلال ها و غير اينها، تحقيق نتايج مطلوب است. ترويج كاري بس فراتر از مصرفي و يا تبليغ صرف است. ترويج تلاش براي دستيابي براي افرادي معين با پيامي معين، در زماني معين و به منظور تحصيل نتايجي معين است.در يك برنامه ترويج تغذيه از «شير مادر» در برزيل اينگونه برنامه ريزي شد؛ در اين برنامه هشت گروه يا مخاطب و كار آنان در برنامه، به شرح زير مشخص شدند:

الف) پزشكان كه در اقناع مادران به شيردهي نقش وسيله را داشتند.

ب) مراكز خدمات بهداشتي كه مادران براي راهنمايي به آنها مراجعه مي كردند.

ج) بيمارستان ها كه روش هاي جديد را معرفي و در روش هاي قديمي تجديدنظر مي كردند.

د) صنعت غذايي نوزاد كه بايد مطمئن مي شد براي توليداتش بازار مناسبي پيدا خواهد شد.

ه) صنعت (در كل) كه مي بايستي مطابق با قوانين موجود در مورد مادراني كه بچه ها را با شير مادر تغذيه مي كردند، عمل مي كرد.

ز) اجتماع محلي كه مي بايستي از اين كار حمايت روان شناختي كند و تسهيلات لازم را براي شيردهي مادران فراهم آورد.

ح) مقامات دولتي كه مي بايستي سياست هاي جديدي را در پيش مي گرفتند.

ي) مادراني كه مي بايستي تشويق مي شدند تا كودكان خود را بيشتر شير دهند. در اين پيكار ارتباطي آنچه كه يك رسانه بايد انجام دهد اطلاع رساني و آگاهي دهي در همه اين مراحل و ترغيب افراد سازمان ها براي انجام دادن وظيفه فرد است. (1985،Manoff)در دوه دهه گذشته نيز در كشور خودمان برنامه كاهش جمعيت در دستور كار قرار گرفت و در اين راستا صدا و سيما، وزارتخانه بهداشت و درمان و دانشگاه هاي علوم پزشكي با خدمات مشاوره اي، برنامه هاي تبليغاتي، پوستر، داروهاي ضدبارداري به ترغيب خانواده ها براي كاهش جمعيت اقدام كردند.

در اين برنامه ترويج پاداشي كه به مردم نشان داده شده بود اين بود كه اگر زندگي بهتر مي خواهيد فرزند كمتري داشته باشيد. اين فعاليت رسانه اي و تبليغاتي سبب شد كه خانواده هاي ايراني از جمعيت پنج يا شش نفره به 8/1 فرزند در هر خانواده برسد كه البته اين مي تواند جمعيت ايران را بحراني كند.

بخش هفتم

تقويت نگرش مردم و نبايدهاي اطلاع رساني

5- تغيير و تقويت نگرش

همواره اين نكته را به ياد داشته باشيم كه اگر كوهي از محتوا به مخاطب داده شود، اما ذره اي تغيير در او ايجاد نشود و نگرش درست او تقويت يا نگرش نادرستش تضعيف نشود، آن محتوا فاقد ارزش است. در هنگام توليد پيام و محتوا بايد نگاه برنامه ريز و تصميم ساز به تغيير نگرش مخاطب در راستاي اهداف متعالي و مطلوب باشد.از اين رو در ذيل به تعريف و اهميت نگرش و شيوه هاي تقويت آن پرداخته مي شود.

1-5- تعريف نگرش: نگرش عبارت است از يك روش نسبتاً ثابت در فكر، احساس و رفتار نسبت به افراد، گروه ها و موضوع هاي اجتماعي يا قدري وسيع تر هرگونه حادثه اي در محيط فرد.

2-5- مولفه هاي نگرش عبارتند از: افكار و عقايد، احساسات يا عواطف و تمايلات رفتاري. محققان در زمينه مولفه هاي نگرش نيز اتفاق نظر دارند و براي آن ابعاد شناختي، عاطفي و رفتاري در نظر مي گيرند. «مولفه هاي عاطفي» به هيجان هاي منفي يا مثبت و «مولفه هاي رفتاري» به نحوه خاصي از كنش فرد و مولفه هاي شناختي به فكر و تفسيرهاي خاص اشاره دارد. (سيرز و ديگران، 1991)

3-5- ويژگي هاي نگرش: نگرش يك سازه فرضي است كه چون در درون انسان است قابل مشاهده نيست، اما با تغيير رفتار تأثير آن قابليت مشاهده مي شود. ويژگي هاي نگرش به شرح ذيل است:

1-3-5- سازه اي است فرضي زيرا خود نگرش، وراي وجود مولفه هايش، وجود عيني ندارد و قابل مشاهده مستقيم و سنجش كمي نيست و براي كمي كردن آن لازم است به كمي كردن مولفه هاي آن بپردازيم.

2-3-5- اكتسابي است و به تدريج وجود مي يابد؛ زيرا تجربه و آموزش در آن موثر است.

3-3-5- نسبتاً پايدار است؛ چون يك نظام است و از ابعاد مختلف و هماهنگ برخوردار است و تغيير آن آسان نيست.

4-3-5- فردي يا گروهي است؛ زيرا در بسياري از مواقع نگرش ها ناشي از موقعيت هاي گروهي است.

4-5- داراي مولفه هاي شناختي، عاطفي، رفتاري است و هر يك از مولفه ها مي تواند به صورت هوشيار يا ناهوشيار باشد.

5-5- از ويژگي اصلي يا فرعي برخوردارند، مانند اينكه نگرش ما نسبت به شغل، زندگي خانوادگي و مسائل اعتقادي خود (نگرش اصلي) عميق تر از نگرش ما نسبت به پايه تحصيلي فرزند همسايه ما (نگرش فرعي) است.

6-5- مولفه هاي هر نگرش اعم از اصلي و فرعي با يكديگر تعامل دارند. هيچ رفتاري نيست كه هر قدر هم عقلاني باشد، واجد عوامل عاطفي به عنوان محرك نباشد و نيز بالعكس نمي توان شاهد حالت عاطفي بود، مگر اينكه ادراك يا فهم- كه ساخت شناختي آن حالت را تشكيل مي دهد- در آنها مداخله دارد.(منصور و همكار، 1369)

6- ارتباط نگرش، ايمان و رسانه

هر رسانه اي مخاطبي دارد و هر مخاطبي رسانه اي؛ اين اصل كلي به ما مي آموزد كه يك رسانه پيش از توزيع هر پيامي بايد بداند كه پيام و اطلاعات خود را براي چه بخشي از جامعه ارسال مي كند. اكنون در كشور ما هم رسانه هاي متفاوتي وجود دارد و بسته هاي محتوايي هر كدام از آنان به نسبت مخاطبان شان متفاوت است.

با توجه به اينكه بيش از 70 درصد از مخاطبان رسانه اي ما چه در روزنامه ها و چه صدا و سيما در درون كشور مي باشند و اكثراً از نگرش ايماني و اعتقادي به اسلام و انقلاب برخوردارند، رسانه ها براي تقويت پيام هاي خود به خصوص در حوزه توليد ملي بايد از نگرش هاي اسلامي راجع به اين موضوع مهم سخن به ميان آورند.

1-6- تعريف ايمان: ايمان حالتي است رواني كه در هر انساني ممكن است ايجاد شود و از حيث تحليلي- عقلي داراي سه مولفه: «عقيده و شناخت»، «علقه قلبي و عاطفي» و «رفتار ظاهري» است (آذربايجاني و همكاران، 1387، 140)

2-6- آثار رفتاري ايمان: در اسلام صرف اقرار به زبان براي با ايمان ناميدن يك فرد كافي نيست و در آيات و روايات متعدد بر پيوند مولفه رفتاري، شناخت و عاطفه نيز تصريح شده است.آثار رفتاري ايمان در قرآن اينگونه تصريح شده است؛ در تنهايي از تقوا و در تنگدستي از صدقه دادن غافل نيستند، حتي زماني كه برايشان بيم ضرر برود دست از راستگويي نمي كشند، زكات مي پردازند، دروغ نمي گويند، در انجام دادن كار نيك شتاب مي كنند و در آن سبقت مي گيرند، آنچه را خدا حلال كرده برخود حرام نمي كنند، از بعضي گمان ها پرهيز دارند، چشم و دامن خود را حفظ مي كنند، خيانت در امانت را روا نمي دارند، به دنبال برقراري عدل و قسط هستند، با مال و جان شان در راه خدا تلاش مي كنند و ...رسانه ها بايد توجه كنند كه با تقويت نگرش هاي ايماني جامعه، رفتار افراد جامعه نيز تحت تأثير قرار مي گيرد، زيرا نگرش ايماني به طور مستقيم يا غيرمستقيم بر رفتار فرد و جامعه اثر مي گذارد.

گاهي نيز نگرش ايماني ما نه به طور مستقيم، بلكه از طريق حالات روان شناختي ما بر رفتارما اثر مي گذارد. بعضي از اين حالات عبارتند از؛ آرامش رواني، عدم ترس و حزن، اعتماد بر خداوند، صبر در سختي ها، به گونه اي كه تحمل و كارآمدي آنها چندين برابر مي شود. (آذربايجاني و همكاران، 162)رسانه ها هنگامي كه از پيشبرد ذهني و فكري مخاطبان و همچنين از پايگاه هاي اجتماعي آنان آگاه هستند نبايد اطلاع رساني را برخلاف اين نگرش ها دنبال كنند، زيرا هرگونه اطلاع رساني كه مخاطبان را با تعارض نگرش مواجه كند باعث مي شود عدم اقبال از رسانه در ذهن مخاطب شكل بگيرد و در درازمدت خود را از رسانه جدا كند و حد فاصلي را بين خود و رسانه ايجاد كند.

نبايدهاي اطلاع رساني

اطلاع رساني يك فرايند است كه در صورت تحقق صحيح آن مي تواند باعث اعتبار رسانه و افزايش قدرت پيام آن شود. اگر رسانه ها به درستي وظايف اطلاع رساني خود را انجام ندهند يا اينكه در ميانه مسير دچار هيجان هاي كاذب و موج هاي سنگين، اما كم محتوا شوند، بايد در آينده انتظار اين را داشته باشند كه مردم كانال ديگري را انتخاب كنند و رسانه آنان بدون مخاطب پشت قاب شيشه اي تلويزيون يا بر روي زمين كيوسك، ساعت هاي متمادي را صرف رفت و آمد مردم كند.براي انجام اطلاع رساني مطلوب و اثرگذار، رسانه ها بايد از برخي تاكتيك هاي رسانه اي صرف نظر كنند.

1- روش نفي و اثبات: يكي از روش هاي تبليغات، روش «نفي و اثبات» است. در اين روش مبلغ سعي مي كند همه شيوه هاي مشابه و پيامدهاي رقيب را نفي و شيوه و پيام مطلوب خود را اثبات كند. اين روش مشهور و قديمي در عرصه تبليغات است. البته دستگاه تبليغاتي هر چه سعي كند كار نفي و اثبات را با دلايل قابل قبول تر و بالحن بي طرفانه تري انجام دهد، راندمان كار بيشتر است.

اين روش امروز در تبليغات بين المللي استكبار جهاني به كار گرفته مي شود. نكته قابل توجه در اينجا دقت در تمايز روش «نفي و اثبات» با روش استدلال است. در روش نفي و اثبات نفي همه پيامدهاي رقيب زمينه اثبات پيام مطلوب است، در حالي كه در روش استدلالي از اصول منطق براي اثبات پيام مطلوب استفاده مي شود.

البته ممكن است با تركيب اين روش با روش استدلالي فضاي خوبي براي اثرگذاري فراهم شود.در داستان حضرت ابراهيم(ع) در قرآن كريم با چنين تركيبي روبه رو هستيم. حضرت ابراهيم(ع) با نفي بت و ستاره و ماه و خورشيد و اثبات منطق خدايي خداوندي كه پديدآورنده هستي است از تركيب دو روش موردنظر با استفاده از منطق و استدلال نيرومند استفاده كرده است. (زورق، 1390، 126)

2- پرهيز از اطلاع رساني تخريب گرا: در سال هاي گذشته نمونه اي از اطلاع رساني تخريب گرا و غيراعتمادزا در ميان رسانه ها به عنوان وسيله اي براي رقابت شكل گرفته است و باعث سوءاستفاده جريان هاي ضدانقلاب و بيگانه در راستاي ناكارآمد نشان دادن نظام ديني شده است. در اين راستا مقام معظم رهبري در تذكراتي متعدد عواقب اينگونه اطلاع رساني را تذكر داده اند.

1-2- عمل بهترين اطلاع رساني: يكي از مهم ترين آفت هاي مديريتي در كشور، اولويت اطلاع رساني روابط عمومي بر فعاليت اجرايي است و در حالي كه هيچ اقدامي براي يك فعاليت سودمند صورت نگرفته است، جنجال هاي رسانه اي براي اطلاع رساني به افكار عمومي صورت مي گيرد.مقام معظم رهبري در اين زمينه مي فرمايند: مراقب باشيد اول كار انجام بگيرد و بعد مردم از كاري كه انجام گرفت، مطلع شوند.

جنجال تبليغاتي نسبت به كاري كه هنوز صورت نگرفته است، نه فقط مفيد فايده نيست، بلكه ضررهايي هم ايجاد مي كند. كار را بكنيم بعد اطلاع دهيم اين كار شد، نه اينكه پيش از آنكه كاري صورت بگيرد ما جنجال كنيم كه مي خواهيم اين كار را انجام بدهيم، بعد هم نتوانيم. بايد افكار عمومي و اطلاع رساني صحيح را درست انجام داد، ليكن اطلاع رساني بهنگام، بجا و به شكل متين و صحيح. (منشور رسانه، 1389: 240)

2-2- اغتشاش افكار عمومي ممنوع: در جريان اطلاع رساني، دشمن به نيت اطلاع رساني ما بي توجه است و او صرفاً به دنبال صيد خود است، چه بسا هدف اطلاع رساني ما در يك امر براي اصلاح صورت بگيرد، اما دشمن از آن براي ايجاد يأس و نااميدي مردم بهره مند شود. در اين راستا، رسانه ها بايد پيام را به گونه اي منتقل كنند كه دشمن كمترين استفاده و بهره مندي را از آن كسب كند.

آيت الله العظمي خامنه اي با تأكيد بر بصيرت در اطلاع رساني مي فرمايند: دشمن از هر دو موج مخالف با مبارزه فساد و نهضت ضد فساد استفاده مي كند. از يك طرف آن را دليل مي گيرد به وجود فساد و مبالغه در فساد مي كند و از يك طرف، خواهد گفت اين كار نمايشي است. از همه طرف به لحاظ تبليغاتي محاصره مي كند. (همان: 241)

2-3- حساب سود و زيان در اطلاع رساني: سرعت در اطلاع رساني باعث شده است رسانه هايي مانند راديو، تلويزيون، خبرگزاري ها و روزنامه ها در پوشش اخبار محاسبه سود و زيان يك اطلاع رساني را نداشته باشند و اين وضعيت همواره باعث سوء استفاده دشمنان شده است. امام خامنه اي ضمن تصريح به اين مهم مي فرمايند: اظهار نظرها و صداهايي كه از حنجره ها بيرون مي آيد در خدمت چه كساني قرار مي گيرد.

گاهي اوقات، انسان صدايي را در حنجره خود نگه مي دارد، براي اينكه دشمن نقد حاضري از آن استفاده نكند. هر كس هر جا تريبوني دارد و خواسته اي را مطرح مي كند بايد صحنه و عرصه را ببيند و بداند كه يك حركت و يك اظهارنظر و يك تعبير، گاهي ممكن است به سود دشمن تمام شود. اينجا عقل حكم مي كند كه انسان اين حرف حساب را نزند، براي اينكه دشمن استفاده اي خواهد كرد كه ضرر استفاده دشمن بيش از سودي است كه ممكن است گفتن اين حرف حساب داشته باشد. ( ديدار باخبرگان - 1381)

نتيجه

اهميت استراتژيك رسانه باعث شده است كه امروز و اين قرن را عصر رسانه بدانند، تأثير رسانه ها بر نگرش و تأثير نگرش به رفتار مناسب و پويا سبب مي شود كه قدرت به ساده ترين شكل در جوامع شكل بگيرد. اين نوع قدرت صدها برابر از قدرت هاي سخت و غيرهوشمند تواناتر است و مي تواند در هر شرايطي فرد و اجتماع را در برابر خطرات مصون نگه دارد.

اكنون كه امسال به نام سال توليد ملي و حمايت از كار و سرمايه ايراني نام گذاري شده است رسانه ها از فرصت مهمي به نام اعتماد مخاطبان بهره مند هستند و مي توانند با تكيه به اين ويژگي منحصر به فرد كه در كمتر رسانه اي ديده مي شود، نگرش رسانه ها را همسو با خود به سمت جهاد اقتصادي و حمايت از توليد ملي سوق دهند.

رسانه ها علاوه بر اينكه بايد اطلاع رساني را در دستور كار قرار دهند بايد به دنبال آن باشند كه اطلاع رساني به ضد خود تبديل نشود. چنانچه در اطلاع رساني مبالغه صورت گيرد، بزرگ نمايي خارج از واقعيت صورت گيرد و اطلاع رساني از امور كم اهميت اولويت پيدا كند در اين زمينه رسانه با مرضي انباشت اطلاعات كم فايده مواجه شده و زمينه اطلاع گريزي از مخاطب را فراهم مي كند. در زمينه نبايدهاي اطلاع رساني مقام معظم رهبري به تكرار تذكراتي را به مسئولان و همچنين صاحبان رسانه داده اند كه بايد مورد توجه قرار گيرد.

فرهاد مهدوى


منبع:خبرگزاري فارس